Unha boa xestión e organización de equipos e persoas inflúe na conta de resultados. Isto sábeo Mónica Seara, CEO de HUMANAS Salud Organizacional, quen destaca que as persoas son o verdadeiro valor dunha entidade. Nesta entrevista cóntanos as claves das empresas saudables.
Para comezar a falar de saúde das organizacións, habería que deixar de considerar ao traballador coma unha máquina substituíble?
Coido que a ninguén lle gusta que o traten como a unha peza dunha máquina ou coma un recurso que se pode substituír cando a empresa decida. Calquera dos elementos que acabo de mencionar teñen unha característica, son inertes e, coma tal, están faltos de vigor e de enerxía, non teñen vida! As persoas están vivas e posúen emocións. Por iso mesmo, cando son tratadas dun xeito impersoal e como se fosen unha máquina, acaban perdendo a enerxía, a motivación, e rematan incluso enfermando. Cando isto acontece trasládase en forma de absentismo, presentismo, accidentes, erros, rotacións... cousa que non beneficia en nada á empresa, pero que é o resultado desa xestión mecanicista. Por iso é preciso entender que non somos recursos humanos, senón humanos con recursos, e a saúde organizacional é a ferramenta que nos axudará a xestionar este cambio de paradigma.
Isto lévanos a falar de humanización. A que nivel considera que están as empresas galegas?
Cada empresa é un mundo. Falamos con empresarios que coidan dos seus traballadores, que están convencidos que sen eles o seu negocio non existiría. Pero tamén vemos empresas nas que é todo o contrario. O que si podo dicir é que nas micropemes (maioría en Galicia) coñecen a importancia dos colaboradores para que a empresa funcione, mentres que cando as empresas son moi grandes comeza a facerse todo máis impersoal e, polo tanto, atopamos empresas moi deshumanizadas. Con todo, as pequenas copian das grandes porque hai que competir. A tendencia é que cada vez os ambientes de traballo sexan máis tóxicos, con máis estrés, e así non é doado tomar espazo para actuar dun xeito máis humano.
Cómpre salientar que ser unha empresa saudable implica ir máis aló da prevención de riscos laborais, non?
En España temos un problema cultural coas leis de obrigado cumprimento, entre elas a Lei 31/1995, do 8 de novembro, de Prevención de Riscos Laborais. Pensamos que é un imposto revolucionario sen máis, e como tal actuamos. Xa o di a palabra: “cumpro e minto". Non aproveitamos todo o bo que nos ofrece, que é previr os accidentes e enfermidades profesionais e tamén o absentismo. Somos reactivos, non preventivos. Trátase de promover a saúde no espazo de traballo, cun enfoque máis integral do concepto de saúde, buscando que a mellora da saúde dos traballadores implique unha situación financeira saudable para a empresa.
Poderíase establecer unha relación entre o clima laboral e o absentismo?
Desde logo hai relación directa entre ambos. A alarma nas empresas adoita ser o absentismo, pois todo o que vaia aos números fai tomar consciencia da gravidade do problema. Logo xa vemos que o absentismo é o resultado de algo que non se tratou antes: ese mal clima laboral que ía dando os seus síntomas con conflitos e con desmotivación; nese mal estilo de liderado, nas queixas non atendidas, na falta de coherencia... Cada acción ten unha reacción. Se o resultado que obtemos non é o que buscamos teremos que preguntarnos que fixemos mal.
Trátase a parte máis humana das persoas coa saúde organizacional pero, que importancia ten o espazo físico de traballo?
Ademais dos compañeiros e ambiente de traballo, o espazo físico é moi importante: un bo deseño ergonómico, flexible e utilitario do noso posto de traballo axuda a manter a nosa enerxía focalizada. A luz, as cores, os materiais... o deseño en conxunto pasa a ser unha parte importante para a motivación do traballador, pero tamén do cliente ou doente. Nos hospitais están cambiando o deseño para converterse en espazos máis optimistas; o interior das salas de probas convértese para os pequenos noutro universo, unha nave espacial por exemplo. Este é unha evidencia de como o ambiente físico inflúe nas emocións e, polo tanto, no benestar da xente que traballa nel ou o usa.
Finalmente, como pode unha empresa detectar que non o está facendo ben de cara aos traballadores e que claves debería seguir?
Hai moitos indicadores que as empresas deben ter en conta: rotacións, queixas e litixios, tanto dos empregados como dos clientes ou provedores; absentismo, erros na produción, accidentes, conflitos… Todo isto pódese recoller en indicadores e levar a conta de se o facemos ben ou non.
Tamén hai que preguntar á xente. As enquisas de clima laboral ofrecen datos de como están os traballadores e tamén sobre que hai que mellorar, pois é o que a eles máis lles preocupa. Mentres estean preocupados non estarán ocupados no que deberían. Cómpre mellorar moito a comunicación nas empresas para que a xente estea tranquila e isto pasa polo estilo de liderado. Aquí está a clave: a nova xestión da empresa pasa por un estilo de liderado transformador. Non estamos no século dos xefes, é o momento de xente que inspire, que motive, que sexa próxima e saiba guiar a outros grazas á súa influencia e non ao seu cargo. Os directivos e mandos teñen que conseguir o respecto da súa xente pola súa coherencia e exemplo. Para iso teñen que traballar primeiro eles mesmos, non pretender que cambie a organización cambiando aos de abaixo. Quen guía é o quen ten a primeira responsabilidade de traballar.
Debemos entender que o valor da empresa mudou por completo desde o século pasado. Agora é intanxible, pois estamos na era da economía das relacións, non na do produto ou servizo, e por iso toca de cheo pasar a un modelo de negocio máis humano.
